Jan van Maanen. Toen ex-president en presidentskandidaat Jomav op 28 oktober (minder dan een maand voor de verkiezing) de regering van Aristides Gomes ontsloeg, bleef het land 24 uur in spanning. Het volk wachtte op de reactie van de CEDEAO over de rechtsgeldigheid van het ontslag.
In de middag van 29 oktober was daar de bevrijdende beslissing: de CEDEAO verklaarde het ontslag van de regering illegaal en sprak onvoorwaardelijk steun uit voor Eerste Minister Aristides Gomes. Alles wat presidentskandidaat Jomav nu nog beslist kan zo de prullenbak in. Het is nu een zaak van afwachten. Neemt de drugsmaffia zijn verlies ? Het zit niet in de aard van het beestje.
29 oktober: Jomav trekt zich niets aan van de CEDEAO en doet er alles aan om Aristides Gomes het regeren onmogelijk te maken. Jomav ordeneert de Centrale Bank alle rekeningen van het Ministerie van Financiën te blokkeren. Zo zouden o.a. salarissen niet betaald kunnen worden. Binnen 24 uur heft de CEDEAO de blokkade op en kunnen de (oktober)salarissen (die tegenwoordig niet meer in cash geld maar voor het grootste deel via een bankrekening lopen) overgemaakt worden.
30 oktober: Alle relevante internationale organisaties hebben het ontslaan door Jomav van de regering van Aristides Gomes veroordeeld: de CPLP, Afrikaanse Unie, de UN, de EU. Zonder uitzondering zijn ze solidair met de CEDEAO, die hier in Guinee-Bissau een vredesmacht heeft, de ECOMIB. Ook Portugal, Spanje, Angola, Frankrijk en de USA schaarden zich achter de CEDEAO.
31 oktober: de zus van PRS oprichter Kumba Yala, één van de vice-presidenten van de APU-PDGB (partij van Nuno Nabiam) verklaart bij de aanstaande verkiezing op Domingos Simões Pereira (DSP) te stemmen. Een gevoelige tik voor Nuno Nabiam en een opsteker voor DSP. DSP zelf arriveerde op het vliegveld van Bissau na een week buitenland. Duizenden verwelkomden de man die Guinee-Bissau moet redden uit de handen van de cocaïne mafia, de corruptie stevig gaat aanpakken, echte ontwikkeling en vooruitgang op gang gaat helpen (programma ‘Terra Ranka’) en stabiliteit gaat brengen (zo is de verwachting).
31 oktober: Jomav installeert 16 ministers en 13 staatssecretarissen, (zijn 9 de regering in 5 jaar). Allen lid van de PRS, de MADEM en de APU-PDGB. Faustino Imbali is de nieuwe Eerste Minister. De ECOMIB bewaakt alle ministeries en laat alleen ministers van de regering van Aristides Gomes (PAIGC) toe. Die van Faustino Imbali komen er niet in.
1 november: Altijd een drukke dag vóór Allerzielen (vrijde dag). Tijdens een autotripje door de stad wordt de bewaking duidelijk: bij alle ministeries staan ECOMIB auto’s.
1 november: De regering (van Aristides) ontslaat twee Staatssecretarissen, die van Transport en die van Hogere Opleidingen en de Chef Staatsprotocol. Ze zouden contacten hebben gehad met leden van de Jomav/Faustino regering.
2 november: de ECOMIB kondigt een versterking aan met 250 man als extra garantie dat de verkiezing van 24 november doorgaan.
3 november: de zus en de dochter van Amilcar Cabral (Vader des Vaderlands), verklaren publiekelijk op DSP te gaan stemmen.
6 november: Jomav (als opperbevelhebber van het leger) geeft het leger opdracht in te grijpen. (dus de ECOMIB weg te halen bij de ministeries). Het leger weigerde. Een kat in het nauw…..
6 november: de CEDEAO laat weten dat Jomav 48 uur heeft om de spookregering van Faustino Imbali te ontslaan want anders volgen zware sancties tegen hem en ieder lid van die regering. Zelf ontslag nemen mag ook.
7 november: één schaap over de dam: Certório Biote (PRS), minister van natuurlijke hulpbronnen en energie, dient zijn ontslag in, ‘wegens gezondheidsredenen.’
8 november: Faustino Imbali (en de rest van zijn regering) neemt ontslag.
8 november: de staatshoofden van de CEDEAO vergaderde in Niamey (Niger) en veroordeelden de illegale beslissingen van interim (!) president Jomav in de meest felle bewoordingen. Een zware delegatie van Chef Staffs van 5 landen gaan op pad om het hem nog eens diep in te wrijven.
10 november: een vliegtuig uit Portugal brengt de stembiljetten.
11 november: het stembiljet verschijnt op internet en meteen vallen dingen op: Domingos is de enige van de kandidaten die op de foto van het stembiljet vrolijk kijkt, alle anderen kijken nors of belangrijk. DSP staat op de foto precies zoals hij campagne voert, met lichte hoed en licht gekleurd overhemd. Precies zo gekleed deed hij het debat op TV, staat hij op de posters, op de T-shirts en petjes en op de (nooit eerder gezien !) kartonnen maskers, die aan kinderen worden uitgedeeld. Dit is pas ‘image building’! Umaro Sissoko trekt het land rond met een soort van Palesteinen sjaal om zijn hoofd. Ook zijn gevolg draagt die sjaal (een soort rood/wit geblokte theedoek). Ook op de posters staat hij er zo op. Op de foto op het stembiljet is die theedoek er niet en draagt hij een westers pak met stropdas. Veel analfabetische kiezers zullen hem daarom niet weten te vinden. Afgebeeld op posters draagt Cadogo een sumbia, een traditionele muts. Op het stembiljet ziet Cadogo (zonder sumbia) er opeens heel anders uit. Vincente Fernandes stuurde een foto met zijn (donkere) hoofd tegen een zwarte achtergrond: slecht herkenbaar. Domingos heeft al die dingen beter doordacht en beter voor elkaar dan alle andere kandidaten. Deze betere herkenbaarheid zullen hem stemmen opleveren van kiezers voor wie vooral beeld telt omdat ze geen letters of cijfers kunnen lezen.
12 november: de nationale TV (TVGB) laat weten dat ze geen geld hebben om de verkiezingsbijeenkomsten in het binnenland te verslaan. O.a. op Facebook kun je de meeste verkiezingsbijeenkomsten (soms uit verschillende hoek) ‘live’ volgen.
13 november: PRS topman Artur Sanhá (ex eerste minister in 2004 en recent minister in het spook kabinet van Jomav) richt een beweging op tegen het kolonialisme van de CEDEAO…
13 november: MADEM topman Amadu Tchamo loopt over naar Domingos Simões Pereira.
13 november: na Gabu gaat na jaren het licht aan in Fulacunda, Catio, Bafata, Quebo, Buba, etc. Nieuwe generatoren worden in gebruik genomen. Vaak ook komt er opeens water uit de kraan omdat de elektrische pompen het nog bleken te doen. De regering legt uit dat dít nu ‘Terra Ranka’ (‘Het land gaat van start’ ) is van de PAIGC en dus van Domingos Simões Pereira en roept op om op DSP te stemmen!
14 november: Op een MADEM site op Facebook verschijnt een peiling, uitgevoerd door RFI (Radio France International): Sissoko wint daar de eerste ronde met 31,1% van de stemmen. Jomav haalt 21% en DSP 20,5%. Nuno komt op 15,8% en Cadogo 8,4%.
Opvallend is dat op de RFI.fr site niets te vinden is van een peiling en opvallend is ook dat de namen onder de kolommen uit 3 verschillende lettertypes en vier verschillende groottes bestaat. Zou dit soms ‘fake news’ kunnen zijn? Tuurlijk! Klunzerig gemaakt bovendien!
16 november: de Chef Staf van het Bissau-Guinese leger, spreekt zich uit tegen aangekondigde de versterking van de ECOMIB. ‘Als de regering ons verzoekt om de veiligheid te garanderen tijdens de verkiezing van 24 november, dan kunnen onze militairen dat prima doen. Daar zijn geen extra ECOMIB militairen voor nodig. De regering moet vertrouwen hebben in onze troepen.’. En daar wringt zich de schoen. Toen in 2012 kandidaat Carlos Gomes jr 48% van de stemmen haalde in de eerste ronde, greep het leger in en voorkwam de tweede ronde. Vanaf toen kreeg de cocaïne mafia vrij spel. Dat wantrouwen tegen het leger vind je terug in de hele maatschappij. In hoeverre heeft de cocaïne maffia nog greep op het leger?
20 november: Nog vier dagen tot de verkiezing. Nog twee dagen campagne voeren.
Tijd voor een laatste bijstelling en eindverwachting:
Umaru Sissoko Embalo: deze zelf uitgeroepen ‘generaal van het volk’ (hij is ex-militair) heeft veel verbruid aan het begin van de campagne met zijn oproep tot onrust en staatsgreep. Daarnaast waren er te veel overlopers van zijn MADEM partij naar de PAIGC. Het ontdekte nepnieuws op zijn sites (met een vervalste peiling) deed hem ook geen goed. Misschien is zijn grootste fout de foto op het stembiljet dat totaal niet overeenkomt met zijn (moslim) kleding waarin hij zijn campagne voerde. Zijn enige programmapunt: hij is tegen DSP. Haalt hij 15%? Wordt hij tweede? Carlos Gomes jr (CADOGO).: Deed weinig op de sociale media, trok weinig toehoorders op zijn bijeenkomsten. Hij kwam op de TV spotjes vaak zwak en oud over (hij is 70) en refereerde te vaak aan een tijd (van vóór 2012) waar een groot deel van het electoraat geen boodschap of herinnering aan heeft. Haalt de 10% niet.
José Mario Vaz (Jomav): Hij trok weinig het land in en weinig publiek kwam af op de zeldzame bijeenkomsten in Bissau. Als kat in het nauw ontsloeg hij tijdens de campagne de regering van Aristides en benoemde een spookregering die maar 10 dagen duurde omdat de CEDEAO hem terug floot. Als opperbevelhebber van de strijdkrachten beval hij het leger in actie te komen tegen de CEDEAO militairen. Het leger weigerde dat. Zelden leed een politicus in 3 weken zoveel gezichtsverlies en haalt daarom de 10% niet.
Nuno Nabiam: Hij pleegde politieke zelfmoord door tijdens de campagne mee te gaan met de kat in het nauw Jomav. Zijn partij en de tandem MADEM-G15/PRS vormde een spookregering die 10 dagen zou ronddwalen. De breuk met de PAIGC werd hem zo kwalijk genomen dat zelfs zijn eigen partij hem liet vallen als kandidaat. Het volk heeft genoeg van dit soort politieke spelletjes die alleen maar leiden tot instabiliteit. Alleen fanatieke Balantas zullen nog op hem stemmen, maar of hij de 10% haalt? Domingos Simões Pereira (DSP): De enige kandidaat met een programma. Hij was goed in de debatten. Hij zette een prima campagne neer met een perfecte ‘image building’. Hij ontving steun van veel (soms onverwachte) kanten en ook Paulo Gomes (zelf goed voor 10% in 2014) sloot zich bij hem aan. Een overwinning met 50+% in de eerste ronde zou mogelijk kunnen zijn.
Mocht Domingos toch niet de absolute meerderheid halen in de eerste ronde dan is het moeilijk te voorspellen wie zijn tegenstander zal zijn. Misschien komt dan toch Sissoko in beeld ?