Bij de ingang van het Alhambra staan de volgende woorden van de Spaanse dichter F. Villaespesa gebeiteld.
“Hoewel één dag wellicht zelfs de schaduw van deze muren verdwenen zal zijn, haar herinnering is blijvend als laatste toevluchtsoord voor droombeeld en Kunst.
En de laatste nachtegaal die op de wereld ademhaalt, zal zijn nest bouwen en zal zijn lied als een afscheid laten weerklinken tussen de glorieuze ruïnes van het Alhambra”
Granada, 7 oktober 2002
Als kind had ik een caleidoscoop; een ronde koker met daarin drie spiegels en diverse geometrische figuurtjes in verschillende kleuren. Door een kijkgat zag je de spiegeling van de figuren en als je de koker ronddraaide, veranderde de structuur van het beeld. Iedereen van mijn leeftijd heeft er wel een gehad of gezien.
Het Alcazaba gezien vanuit de tuin
Nu stonden wij weer met verbazing en verwondering tegenover een indrukwekkend schouwspel van lijnen, vormen en kleuren, soms te groot om het goed te kunnen overzien, soms te gedetailleerd om het te kunnen bevatten, laat staan te beschrijven. We hebben het over het Alhambra in Granada. Het was een hernieuwde kennismaking en in een vorige impressie ruimte als passie hebben wij er al gewag van gemaakt. Wij beperken ons nu tot enkele fragmentarische impressies en ook hier zullen wij het historisch perspectief niet schuwen, alleen al omdat het naadloos aansluit bij de geschiedenis van de moskee van Córdoba.
Wanneer wij over het Alhambra spreken, dan gaat het over een complex van gebouwen en tuinen en parken uit verschillende tijdsperiodes.
Zo is er het Alcazaba; de vesting en het militaire gedeelte.
De Nasridische paleizen, met daarin het Mexuar (de ontvangstruimte), Comares, de privé-vertrekken van de sultan met de troonzaal en de ambassadeurszaal, Leones (het Leeuwenhof) en de baden;
Het koninklijk paleis van Karel de Vijfde; het Generalife: een geheel van tuinen met vijvers, muren, hagen en bogen; en verder talloze poorten, gangen, torens, ruïnes, patio’s en priëlen.
Over elk van deze onderdelen zou men boeken, verhalen en gedichten kunnen schrijven maar daarvoor is het hier niet de plaats en het moment.
Het koninkrijk paleis van Karel V
Het Alhambra is als bouwwerk niet op één bepaald moment in het verleden tot stand gekomen, het is echter het resultaat van driehonderd jaar bouwactiviteiten van moslims die later na de reconquista zouden worden voortgezet door christenen. De islamitische bouwkunst die in het Alhambra op een eigen wijze vorm heeft gekregen had haar oorsprong in Perzië en Noord-Afrika. In 1212 werden de Almohaden verslagen door de gezamenlijke legers van Castilië, Aragón en Navarra, in de slag van de Navas de Tolosa, nabij Bailen, net ten zuiden van de Sierra Morena. Deze nederlaag is van doorslaggevend belang geweest en heeft een grootscheepse terugval van de islamitische macht in Spanje tot gevolg gehad.
Alleen Granada zou als laatste bolwerk nog ruim tweeëneenhalve eeuw in islamitische handen blijven en uitgroeien tot het het glorieuze koninkrijk van de Nasriden, genoemd naar Mohammed-ibn-Ahmar-ibn-Nasr. Tijdens de regering van Yusuf (1333 – 1354) en zijn zoon Mohammed V (1354 – 91) was de grootste periode van bloei. De sultan heerste als absoluut vorst en riep op gezette tijden zijn adviserende raad, de Maylis, bijeen. In Granada werden een aantal typische islamitische gebouwen neergezet: de “Madrasa”, school voor Koranstudie, de “Maristán”, het ziekenhuis, etc. Aan de islamitische macht kwam een einde toen de katholieke koninkrijken Castilië en Aragon zich verenigden onder leiding van Ferdinand en Isabella. De overgave van Granada zou uiteindelijk in 1492 plaatsvinden met de nodige garanties voor de moslims, die later amper zouden worden nageleefd.
Patio de los Arrayanes
Tijdens de regeerperiode van Yusuf I en Mohammed V werd het Alhambra omgevormd tot een echte paleisstad, die voldeed aan de eisen en wensen van de toenemende aristocratische bevolking. Het Alcazaba was een puur militaire versterking gescheiden van de burgerlijke openbare gebouwen en het paleizencomplex van de sultans, het hart van het Alhambra: Comares
De beroemde leeuwenhof vormde het centrale gedeelte van de privé
verblijven van de sultan met aangrenzend de vertrekken die bestemd
waren voor de vrouwen.
De leeuwenfontein
