Jan van Maanen. De campagne voor beide kandidaten voor het presidentschap van Guinee-Bissau duurde van vrijdag 13 december tot en met vrijdag 27 december. Op zaterdag 28 december (vandaag) mag er geen campagne meer gevoerd worden want dat is traditioneel ‘De dag van Reflectie’ (van nadenken dus). Wat de sanctie is als er tóch campagne wordt gevoerd is onbekend.
En op het internet gaat de campagne wél gewoon door. Een ding waar de kiezers over nadenken is ‘stabiliteit’. Stabiliteit van het land. Beide kandidaten zijn er uiteraard een groot voorstander van. Maar in het parlement liggen de kaarten zo dat de PAIGC en APU-PDGB de regering vormen en de MADEM in de oppositie zit. Hoe zit het met die vurig gehoopte stabiliteit als de kandidaat van de oppositie, Umaru Sissoko Embalo (van de MADEM dus) de verkiezing wint ? Ik weet het wel: nog eens 5 jaar van politieke oorlog en instabiliteit.
In de aanloop naar de ‘reflectie dag’ was er van alle kanten nieuws. Hierbij een overzicht:
14 december: Oud politicus (eerste minister in 1999-2000) Francisco José Fadul verklaart in een manifest dat Umaru Sissoko Embalo een verwaande kwast is die alleen maar rondbazuint welke ‘grootheden’ hij in zijn leven heeft ontmoet. Hij vindt daarnaast Sissoko een politieke onbenul, die niets snapt van de grondwet. Fadul bekritiseert het idee van Sissoko dat hij naast het presidentschap óók de functie van Minister van Buitenlandse Zaken erbij zal nemen. Dat kan helemaal niet volgens jurist Fadul, die daarbij precies de grondwetsartikelen aanhaalt waarin dat staat. De anti-Sissoko tirade gaat daarna nog even door waar na hij in de voorlaatste zin het voor het eerst over DSP heeft met de droge opmerking: stem dus op DSP.
15 december: Ook het ondersteuningsteam van Mario Vaz keert zich tegen de keus van hun ex-kandidaat en steunen niet Sissoko maar DSP.
16 december: Uit het campagne team van Sissoko komt het bericht dat de schatrijke Arabische sheik Alwaleed Bin Talal Alsaud aan Guinee-Bissau $ 1 miljard cadeau doet als Sissoko de verkiezing wint. Ook zal hij vast 4 vliegtuigen vooruit sturen met hulpgoederen. Als je deze naam googelt kom je inderdaad iemand tegen die schatrijk en filantroop is. Maar ook lees je dat hij in 2018 de helft van zijn vermogen kwijt raakte na een corruptie schandaal en in een hotel in Ryad gevangen zat. En dat hij dan tóch aan Guiné-Bissau denkt en 5% van zijn vermogen schenkt, dat is toch schattig! 17 december: een blog (Ditadura) dat op de hand van DSP is, onderzocht de academische claims van Sissoko en zijn talenkennis. Hij blijkt geen enkele studie met succes te hebben beëindigd en veel verder dan slecht Portugees komt hij ook niet. Al zijn diploma’s zijn nep. De man is een grote fake. Eerder kwam Francisco Fadul ook al tot die conclusie.
18 december: DSP verklaart in een interview (bij het Portugese Agência LUSA) dat Senegal met angst uit kijkt naar de dag dat hij president wordt. Dat heeft met meerdere zaken te maken maar vooral met de verdeling van de opbrengst van het gezamelijk beheerde deel van de zee (ZEC). Want hoe is de verdeling ? Visserij opbrengsten (en dan moet je meer denken aan uitgegeven vislicenties dan aan zelf vissen) die worden verdeeld op basis van 50%-50%. De opbrengst van olie is anders verdeeld in de overeenkomst van 1990: Senegal 85% en Guinee-Bissau 15%. Na 30 jaar is die overeenkomst rijp voor een herziening, een heronderhandeling, zo vindt DSP en het is niet moeilijk te raden waar hij naar toe wil.
18 december: Het groots aangekondigde TV interview (met overname door de nationale radio en diverse privé radiostations) met Sissoko loopt uit op een deceptie: Sissoko verschijnt niet. De kijkers worden getrakteerd op een lege stoel. Op 21 december is het de beurt aan DSP en op 26 december gaan de kandidaten met elkaar in debat. De interviewer van dienst is meteen daarop zelf nieuws. Hem wordt gevraagd wat hij Sissoko gevraagd zou hebben. Hij reageerde daarop nogal nuchter: precies de vragen waarmee iedereen zit: de beweerde talenkennis, of zijn diploma’s echt zijn, over die rijke sjeik met zijn miljard dollar, etc. Levert zo’n ‘no show’ schade op voor Sissoko ? Andere onbeschofte leugenaars en populisten zoals Trump en Bolsonaro (in Brazilë) wonnen de verkiezingen ook gewoon. Dus waarom een lafaard als Sissoko niet ?
19 december: De verklaringen van Francisco Fadul dat Sissoko een arrogante, verwaande kwast is en ook nog eens een poltieke onbenul, is nu regelmatig op vele radiostations te horen.
20 december: Sissoko komt ook niet opdagen bij het door de journalistenvakbond aangekondigde debat met DSP. Zullen we ooit antwoorden krijgen op onze vragen ?
Het debat was in een duur hotel (gefinancierd door de UNIOGBIS) en was ook op 20 radiostations in het binnenland te horen. DSP kon er zo een gerichte ‘one man’ show van maken.
21 december: DSP wordt in de studio van de TVGB geïnterviewd. Hij had duidelijke en inhoudelijk sterke antwoorden op alle vragen van de journaliste van dienst (wat we wel gewend zijn van hem).
23 december: Sissoko bekritiseerd een journalist die hem een vraag stelt die hem niet bevalt. ‘Met die vraag laat je zien dat je weinig respect voor me hebt !’. Sissoko en journalisten, dat schijnt niet echt goed te klikken.
26 december: Honderden (duizenden volgens sommige berichten) aanhangers van Sissoko trekken in de middag naar het vliegveld van Bissau om de vier vliegtuigen met hulpgoederen uit Saudi Arabië te ontvangen. Maar…. er landt niets. Meteen staan er op het internet beschuldigingen van Sissoko aanhangers richting DSP. Die zou aan de Eerste Minister gevraagd hebben om een landingsverbod voor die vliegtuigen. Een ander bericht is dat de kroonprins van Saudi Arabië (die Salman) zijn halfbroer (die rijke sjeik dus) verboden heeft om zich met de verkiezing in Guiné-Bissau te bemoeien. Weer een ander bericht waarin de sjeik verklaart geen Sissoko te kennen. Het meest realistische is waarschijnlijk toch dat dat deze vliegtuigen en die cheque van $ 1 miljard bij elkaar verzonnen zijn door het Sissoko campagneteam. Maar misschien horen we meer in het grote debat van vanavond ?
26 december: Het grote DSP-Sissoko debat. Het begon een half uur te laat, het geluid was slecht, het beeld was wazig en het duurde een half uur te lang (totaal 2,5 uur). Sissoko weigerde Portugees te spreken en sprak alleen in Criolo (zodat de mensen in het binnenland het ook konden begrijpen). Op de vragen waarmee we zaten kwamen amper antwoorden: niets over de sjeik met zijn vier vliegtuigen en die miljard dollar, niets over de opleiding van Sissoko (alleen een visitekaartje waarop stond dat hij ‘Dr.’ was.). Sissoko stortte zich meteen op de eerste vraag en toen Domingos zijn eerste vraag kreeg, nam hij eerst even de tijd om iedereen in de zaal en de kijkers en luisteraars thuis te verwelkomen. Hij keek daarbij vriendelijk en strak in de camera (ja, media training gehad). Sissoko verklaarde dat hij Domingos een lelijke man vond (een ‘compliment’ dat hij lachend in ontvangst nam). En verder was het toch meer een verhaal van leraar tegenover leerling. Keer op keer moest DSP Sissoko terug fluiten over dingen die hij van plan was maar volgens de grondwet niet tot de competentie van de president behoren. Zoals de vragen over de wijziging van de grondwet en het handhaven van Aristides Gomes als eerste minister. ‘Meneer Sissoko, daar gaat het parlement over en niet de president!’. Toen het afgelopen was (even na middernacht) lag het grootste deel van het land al op één oor.
27 december: De laatste grote verkiezingsbijeenkomsten werden gehouden in de vroege avond en daarna zat het centrum van de stad nog een tijd dicht vanwege het verkeer en van de duizenden toeschouwers die te voet naar huis gingen.
28 december: De campagne is ten einde. Mathematisch gezien moet Sissoko met 27% van de eerste ronde, plus de (aangekochte) 28% van Jomav, Nuno Nabiam en Cadogo samen, deze verkiezing kunnen winnen, want 27% + 28% = 55%. Maar de achterliggende partijen en groepen van die 28% zijn enorm verdeeld geraakt de afgelopen tijd. Wat er dus over is van die 28% zal volgende week dinsdag (Oudejaarsavond) blijken als waarschijnlijk een voorlopig resultaat bekend wordt. Ik denk toch dat zeker de helft van de Jomav, Nuno, Cadogo aanhang dan naar DSP blijkt overgestapt. En het voor Sissoko rampzalige TV debat zal daaraan nog extra hebben bijgedragen. Ik houd het daarom op dat DSP deze verkiezing toch wint.
