Van de Europese landen was het Frankrijk dat zich in 1643 het eerst op Madagaskar vestigde. De vestiging was vooral bedoeld als handelspoort, maar ook werden Malagasiërs als slaven gebruikt bij de kolonisatie van Réunion en Mauritius. Aan het eind van de 19e eeuw maakte Frankrijk met harde hand een eind aan de Merina overheersing en werd een totale koloniale overheid en het franse onderwijssysteem ingesteld. Aanvankelijk was er weinig verzet van de Malagasiërs tegen de Fransen, maar dat nam toe toen vele aanvragen voor het franse burgerschap niet ingewilligd werden. Na aanleiding van de gewelddadige opstand in 1946 verboden de Fransen de nationalistische partij Mouvement démocratique de la rénovation malgache (MDRM).

In 1958 werd na een referendum een groot deel van de macht overgegeven aan de grootste partij, de Parti Social Démocrate (PSD).

In 1960 werd Madagaskar onafhankelijk van Frankrijk. De eerste regering werd in 1972 omvergeworpen door een volksopstand vanwege het uitblijven van economische en sociale hervormingen. Een militaire regering nam de macht over. In 1975 onstond opnieuw onrust en kwam de militair Didier Ratsiraka aan de macht. Eind 1975 werd de huidige grondwet opgesteld en aangenomen. In 1977 werd een parlement ingesteld. Algemene verkiezingen voor het parlement werden gehouden in 1983 en resulteerden in een grote overwinning voor de “Avant-garde de la Révolution Malgache” (Arema ) partij van Ratsiraka. De presidents- en parlementsverkiezingen in 1989 leidden eveneens tot een overwinning van Ratsiraka en zijn Arema-partij, zij het met een kleinere meerderheid dan voorheen.

Begin jaren ’90 voerde Ratsiraka democratische hervormingen door en liberaliseerde zijn economische beleid. De economische liberalisering leidde tot een politieke crisis in 1991, waarop in 1992 nieuwe verkiezingen werden uitgeschreven. Oppositieleider Albert Zafy werd gekozen tot president en zijn “Forces Vives” partij veroverde de meerderheid in het parlement. Zafy verloor begin 1996 echter de steun van zijn eigen partij wegens politieke concurrentiestrijd binnen de regering.

De presidentsverkiezingen werden in 1996 op het nippertje  gewonnen door Ratsiraka, Die na zijn verkiezing een referendum uitschreef om de positie van de president te versterken en administratieve en financiële bevoegdheden te delegeren naar de provincies, met als doel  de provincies een meer autonoom bestuur te geven. De bevolking reageerde  positief op de voorstellen en de parlementsverkiezingen in 1998 resulteerden in de overwinning van Ratsiraka’s Arema partij. (79 van de 150 zetels).

Op 16 december 2001 vonden presidentsverkiezingen plaats, waarbij oud-president Ratsiraka en Marc  Ravalomanana, de burgemeester van de hoofdstad Antananarivo de belangrijkste kandidaten waren. Al snel na de verkiezingen circuleerden er sterke geruchten over onregelmatigheden. Met massale steun van de bevolking riep de burgemeester van Antananarivo zich uit tot staatshoofd en benoemde zijn eigen “regering”. Hij eiste de overwinning voor zich op, omdat hij 52% van de stemmen zou hebben gekregen, terwijl volgens de verkiezingscommissie geen enkele kandidaat meer dan 50 % van de stemmen zou hebben en dit betekende dat een tweede ronde nodig was. De officiële uitslag plaatste Ravalomanana aan kop voor de zittende president, Didier Ratsiraka met 46 % tegen 41% van de stemmen.

Daarop volgde in de hoofdstad een periode van vreedzame protesten door massademonstraties en stakingen, op een schaal zoals nooit eerder was voorgekomen. De crisis markeert een grote verandering in de politieke verhoudingen van het land, waar Ratsiraka’s Arema partij op een gemakkelijke overwinning leek af te stevenen. Ravalomanana wordt gesteund door de verenigde oppositie, die zich bevindt in verschillende delen van het land en diverse sociale en ethnische groepen omvat. Ook na de verkiezingen heeft de oppositie haar eenheid weten te bewaren. Arema daarentegen heeft geen meerderheid in het land, maar kon tot nu toe haar positie handhaven door de versnippering van de oppositie en de bereidheid van sommige oppositieleiders om functies in de regering te bekleden of het regeringsbeleid te steunen, zoals bijvoorbeeld economische hervormingen. Ratsiraka heeft de de steun voor de oppositie niet goed weten in te schatten. Hij kondigde de staat van beleg af, een taktiek die faalde, omdat de veiligheidstroepen niet bereid bleken partij te kiezen in het conflict. In de ogen van de militairen staat het leger ten dienste aan de staat en niet aan individuele politici. Als reactie op de machtsovername van Ravalomanana in de hoofdstad werden door Ratsiraka nieuwe bevoegdheden toegekend aan de gouverneurs van de zes provincies. Zij behoren eveneens tot de Arema partij. Een van de provinciale gouverneurs nam afstand, maar de  andere vijf kozen de kant van Ratsiraka, die een alternatieve regering installeerde in de havenstad Toamasina (ook wel Tamatave). Echter deze situatie kreeg met name door het toedoen van Ratsiraka zelf verder geen inhoud.

Er volgden verschillende Afrikaanse bemiddelingspogingen om tot een oplossing van de crisis te komen. Bij de bemiddelingspogingen in het conflict door vertegenwoordigers van de AU (African Union) is het voorkomen van de opsplitsing van de nationale eenheid van Madagaskar van het belangrijkste doel geweest. In het begin concentreerde de AU zich vooral op het vinden van een compromis tussen de twee parijen over een mogelijke tweede ronde van de verkiezingen.

Staatsinrichting

Madagaskar is een presidentiële Republiek met een parlement (150 zetels) en een meerpartijenstelsel. De Grondwet uit 1975 is voor het eerst gewijzigd in 1990, waarbij een meerpartijensysteem werd ingesteld. Verdere wijzigingen vonden plaats in 1992, waaronder het terugbrengen van de termijn voor het presidentschap naar vijf jaar. Zowel de president als de leden van het parlement worden gekozen voor een periode van vijf jaar, middels vrije verkiezingen. De premier wordt sinds 1995 gekozen door de president maar het parlement behoudt het recht de premier uit zijn functie te ontheffen. Als reactie op de relatief grote macht van de president in voorgaande regeringen, zijn enkele beperkingen en veranderingen aangebracht zoals meer invloed van het parlement en de premier.

Administratief is het grondgebied ingedeeld in zes provincies, die onderverdeeld zijn in prefecturen, onderprefecturen, districten en traditionele dorpsvergaderingen (fokola geheten), die een belangrijke rol spelen in de plaatselijke besluitvorming.

De trage economische verbetering, de armoede, grote milieuproblemen en een steeds wisselende regering maakte Madagaskar al tot een instabiel en afhankelijk land. Door de gebeurtenissen na de verkiezingen in december j.l. was het land in een diepe crisis geraakt, die zowel het politiek- als economische leven van het land in een verlammende greep hield.

Ramalomanana’s beleid was gericht op liberalisering van de economie, maar faalde door gebrek aan goede wil tot samenwerking met supporters van het oude regime.  Onder druk van de AU en oppositiepartijen was de president gedwongen meer rekening te houden met de aanhangers van Ratsiraka. De president was echter niet bereid tot het organiseren van een “reconciliation” conferentie. Met het oog op de volgende verkiezingen probeert de president de relaties met locale bestuurders te verbeteren, waaronder de neef van de ex-president, Roland Ratsiraka, huidig burgermeester van Toamasina.

Sociale situatie

Hoewel Madagaskar een groot eiland is (in oppervlakte zo’n 17 x groter dan Nederland), kan het land een niet al te grote populatie aan door een beperkte landbouwcapaciteit. Dit wordt nog eens extra bemoeilijkt door de al vergaande aantasting van het milieu. Madagaskar hoort bij de armste landen van Afrika en is zeer afhankelijk van buitenlandse steun.

De gezondheidsvoorzieningen bereiken zo’n 65 % van de Malagasiërs en slechts 47 % van de bevolking heeft toegang tot schoon water. HIV-infectie en AIDS-gevallen lijken zich aanduidend minder op het eiland voor te doen dan op het vasteland. Op Madagaskar vindt geen verspreiding van het virus plaats op de manieren zoals het op het vasteland vooral verspreid wordt, nl. de internationale routes van vrachtwagenchauffeurs ontbreken en er vindt minder arbeidsmigratie plaats. Dit zijn echter zeer voorzichtige veronderstellingen aangezien bewijzen en cijfers niet voorhanden zijn.

Onderwijs is verplicht tot 14 jaar maar in praktijk begint 77% van de jongens en 74% van de meisjes met de lagere school, slechts 36% en 41% respectievelijk doorloopt de lagere school volledig. 15% daarvan volgt vervolgonderwijs aan een middelbare school.

Tijdens het eerste presidentschap van Ratsiraka, werd geprobeerd het Malgasië als voertaal op de scholen in te voeren. Zijn opvolger Zafy, draaide dit echter weer helemaal terug.

De wet verbiedt kinderarbeid onder de 14 jaar en risicovol werk onder de 18 jaar. In de grote landbouwsector van Madagaskar worden echter veelvuldig jonge kinderen ingezet, met name in familiebedrijven.

De wet schrijft een minimum loon voor, dat nauwelijks is het dagelijks onderhoud kan doen voorzien. Door de enorme werkloosheid zijn vele arbeiders echter zelfs bereid om voor nog minder te werken.

De pers is onafhankelijk. Door journalisten is recentelijk onder meer onderzoek gedaan naar de omstandigheden in gevangenissen en deze onderzoeken zijn gepubliceerd in zowel kranten als elektronische media.

Er zijn weinig meldingen van geweld tegen vrouwen, maar op sociaal gebied is er regelmatig sprake van discriminatie, vooral in de grotere steden. Verscheidene NGO’s houden zich bezig met het trainen van vrouwen in zake hun rechten en het benutten daarvan. Op overheidsniveau zijn vrouwen in de praktijk zwaar ondervertegenwoordigd.

Madagaskar is geen lid van de Southern African Development Community (SADC) maar wel van de veel minder invloedrijke Common Market for Eastern and Southern Africa (Comesa). In termen van bilaterale relaties zouden de banden met Zuid-Afrika meer aangehaald kunnen worden.

Frankrijk is de belangrijkste handelspartner maar ook het belangrijkste donorland voor Madagaskar.

Het leger van Madagaskar bestaat uit 21.000 militairen, en de defensie-uitgaven van 2001bedroegen US$ 79 miljoen.