Blyde Benelux. Om zich te beschermen tegen de buitenwereld hebben de Maasai lange tijd hun kennis – van rituelen en tradities tot het gebruik van plantaardige medicijnen – niet gedeeld. Nu dreigt deze schat aan informatie verloren te gaan omdat zij de invloeden van de moderne wereld niet buiten kunnen houden.
Hierdoor verwatert hun culturele identiteit. Om dit te voorkomen heeft voor het eerst in de geschiedenis van dit eeuwenoude volk een vertegenwoordiger – Kenny Matampash Ole Meritei – de pen gevat. In samenwerking met Frans schrijfster en Afrikakenner Lucie Hubert is het boek Oreteti tot stand gekomen. Een gids met de omschrijving van 130 eetbare-, medicinale-, en veterinaire planten en hun gebruik in het dagelijkse leven en rituelen van de Maasai. Het naslagwerk is vernoemd naar de Oreteti, een heilige boom van het volk. Nieuwe (Maasai) generaties kunnen door Oreteti de cultuur leren kennen vanuit de Engelse taal. Daarnaast is Oreteti een oproep aan alle inheemse bevolkingen om hun waardevolle tradities en kennis in schrift te stellen, zodat hun cultuur wordt gewaarborgd voor latere generaties. Het boek is vanaf vandaag verkrijgbaar in Nederland.
Met hun herkenbare rode klederdracht is de Maasai één van de bekendste, maar tevens ook één van de laatste inheemse volken ter wereld die geheel volgens eigen eeuwenoude tradities leven. Het (semi-) nomadische volk dat rondtrekt in Kenia en Tanzania leeft in lijn met de natuur en voelt zich verantwoordelijk voor natuurbehoud. Echter, door onteigening en verkoop van hun land, de druk van de moderne wereld en veranderende samenleving, verdwijnen de culturele waarden van de Maasai in rap tempo. Kenny: “As primary people, the Maasai have a rich knowledge and culture drawn from the cosmos and nature. That’s why we think there is a lot to be learned from us in order to protect our Mother Earth.” Nu gros van de oudere generaties analfabeet is, zijn deze tradities nooit gedocumenteerd en ligt het voor de hand dat ze niet voor altijd blijven bestaan. Om dit een halt toe te roepen, begonnen Kenny Matampash en Lucie Hubert in 2014 met het verzamelen van alle kennis en deze te documenteren. Het doel van Oreteti is om de traditie op schrift te stellen, zodat deze niet verloren gaat voor de komende generaties en om een waarheidsgetrouwe inkijk te geven in het leven van de Maasai. Oreteti is het allereerste boek dat door een vertegenwoordiger van het volk is geschreven en niet door een buitenstaander over het volk.
Boek voor de jonge generatie
De jongere Maasai generatie gaat sinds lange tijd verplicht naar het reguliere onderwijs. Hier leren zij in het Engels en Swahili te lezen en schrijven en krijgen ze de normen en waarden van de moderne wereld mee. Dit laat minder tijd en ruimte voor mondeling overgebrachte thuiskennis over de gebruiken en tradities van hun voorouders. Oreteti – geschreven in het Engels – geeft de jongere generatie de mogelijkheid om meer over de cultuur te leren, het belang van hun erfgoed te herkennen en de (natuurlijke) rijkdom om hun heen te leren behouden. Daarnaast vormen de traditionele waarden beschreven in het boek, een basis voor het gevoel van waardigheid en een gemeenschapsgevoel.
Tweedelig naslagwerk
Het naslagwerk bestaat uit twee delen; het eerste deel is een beschrijving van de Maasai-cultuur met de planten die zij in het dagelijks leven gebruiken en het tweede is een catalogus van de 130 planten genoemd in het eerste deel. Alle namen van de planten zijn in Maa en, indien bestaand, in het Engels en Latijn vermeld. Het is geen botanisch gids, maar een levendige beschrijving van de Maasai-cultuur verwoord door hun planten en ondersteund met interviews met traditionele genezers, ouderen, volwassenen en kinderen die nog leven volgens de tradities.
De eerste 20 pagina’s, waaronder het voorwoord van Dr. Nigel -Crawhall Chief of Section, Small Islands and Indigenous Knowledge Natural Sciences Sector UNESCO -, zijn te lezen via deze link. Het boek is te bestellen via Oreteti.org en kost €29,90. Van de opbrengst van deze boeken worden kleine Oreteti-versies met de zeventien belangrijkste planten gedrukt en geschonken aan Keniaanse scholen. Het boek ligt tevens ter inzage bij het African Studies Centre Leiden.