Senegal – Casamance
De Nachtwaker
| Aankomst: 8 dec. 2002 | Vertrek: 14 dec. 2002 | Gereden km: 12.000 |
| Kafountine Casamance – Senegal 10 december 2002 | ||
De nachtwaker
‘From which tribe are you’? vroeg ik aan de nachtwaker.
‘Ik kom van de Casamance’
‘Oh, dus ben jij een Diola’
‘Ja, mijn ouders komen van net over de grens in Guinee Bissau’.
‘Spreek jij de taal van de Diola’s’?
Natuurlijk, maar ik spreek ook Frans.
Dat heb ik geleerd op school bij de paters en ik spreek ook Wolof en een beetje Portugees?.
‘Ben je dan al lang hier in Gambia’?
‘Ruim tien jaar’ was zijn antwoord.
Langzaam ging onze conversatie over van Engels naar Frans. Ik vertelde hem dat wij twintig jaar geleden een week verbleven in een dorp in de Basse Casamance en hoe wij, gescheiden met de mannen en vrouwen optrokken.
‘Ja’, bevestigde Daniël, ‘bij ons zijn de rollen van mannen en vrouwen gescheiden. Toch zijn de vrouwen gelijkwaardig aan de mannen’.
‘Als je het hebt over bij ons, wat bedoel je dan’?
‘Bij ons Diola’s. ‘Wij zijn niet als zoveel Afrikanen die hun vrouw als minderwaardig beschouwen. Wij zijn geen islamieten’.
‘Maar kun jij dan uit al die Afrikanen een Diola herkennen als je niet met hem gesproken hebt’?
Ja, dat zie je direct.
Wat is nu eigenlijk het probleem van de Diola’s en waarom maken zij al dertig jaar moeilijkheden?
Ik zal het je uitleggen. Het is al veel langer aan de gang. Eerst met de Fransen, die probeerden met onze lokale leiders en koningen aan te pappen en toen dat niet lukte, stelde zij mensen aan van andere stammen en dat gaf helemaal bonje. En daarna, toen Senegal onafhankelijk werd, ontstonden er problemen met de regering in Dakar: die dacht met geweld ons hun wil op te leggen en dat gaat bij de Diola’s niet. Wij willen onze eigen cultuur behouden en als dat niet kan of mag, dan maar onafhankelijk. Kijk, de Casamance is een rijk en mooi deel van Senegal. Het is rijk omdat er bossen en rivieren zijn, omdat er veel toeristen naar toe komen, omdat de Diola’s over het algemeen beter zijn opgeleid door de paters. Wij hebben een hele oude en diepgewortelde cultuur en een van de kenmerken van die cultuur is dat wij geen hiërarchische structuren kennen en erkennen.
Ik geef je een voorbeeld. Het was tijdens de tweede wereldoorlog toen Senegal nog een deel van Frankrijk was. In die tijd leefde er een eenvoudige vrouw in het dorp Kabrousse, haar naam was Aline Sitoe Diatta. Er heerste al jaren droogte en de gewassen dreigden weer te verdorren. Na lang nadenken nam Aline een besluit en ging naar de geheime plaatsen in het bos. Toen zij terugkwam, nam zij een varkensstaart en gooide die in de lucht. Het resultaat was dat op haar velden het ging regenen. Direct kamen de mensen kijken en vroegen aan haar hoe dit mogelijk was. Haar antwoord was dat men de oplossing moest zoeken in de eigen cultuur van de Diola’s. De dorpshoofden voelden zich beledigd en wilden bewijzen van haar.
Zij nam weer een varkensstaart en gooide die in de lucht. Overal was er regen behalve op de plaats waar de dorpshoofden zich hadden verzameld. Al snel werd het gerucht bekend dat in het dorp Kabrousse een priesteres leefde die vele aanhangers kende. De politieke leiders van de onafhankelijkheidsbeweging van de Diola’s in Ziguinchor, de hoofdstad van de provincie Casamance volgden deze ontwikkeling met spanning. Zij ontboden Aline om af te reizen naar hen. ‘Als deze mensen mij willen spreken dan komen zij maar naar mij toe’, was haar reactie. En zo gebeurde het.
De politieke leiders, de koning van de Diola’s en andere belangrijke mensen gingen met haar in gesprek. Haar boodschap was eenvoudig en duidelijk. Geloof in je eigen kracht en geschiedenis en doe niet mee aan valse gesprekken waar loze beloftes worden gedaan en mensen worden ingepakt en gebruik geen geweld. Haar toehoorders begrepen wat zij bedoelde en zij verwierf steeds meer aanhang. Aline voorspelde dat zij gevangen zou worden genomen en weer geloofde niemand haar.
Bij de Franse machthebbers in de hoofdstad Dakar werd deze beweging gezien als een bedreiging en er werden soldaten gestuurd om haar gevangen te nemen. Kabrousse werd omsingeld en er werd gevraagd: ‘kennen jullie Aline Sitoe’? De mensen keken elkaar aan en zeiden van niets te weten. Weer werd het gevraagd en er werd aan toe gevoegd: ‘als jullie het niet snel vertellen dan nemen wij de vrouwen mee’. Toen zij Aline: ‘hier ben ik, neem mij maar mee en laat deze mensen met rust’.
Nooit is meer iets van haar vernomen. Het gerucht gaat dat zij door de Fransen mee is genomen naar Tombouctou. Sinds die tijd is de onrust toegenomen.
Dit en nog veel meer vertelde mij de nachtwaker uit de Casamance in Gambia.
Naschrift:
Eind 2004, dus twee jaren nadat wij dit gesprek hadden, tekenden de regering in Dakar en de rebellen van de Casamance een vredesovereenkomst. Zal het dus toch nog goed komen in prachtige deel van Afrika?
