Gegevens

In 1974 werd het bewind van Haile Selassie omvergeworpen door Mengistu Haile Mariam, die eveneens een onderdrukkend regime installeerde. Daartegen begon in de Ethiopische provincie Tigray een gewapende strijd en vormde zich het Tigray People’s Liberation Front (TPLF). Tijdens de burgeroorlog gaf het EPLF ondersteuning aan het TPLF. In 1991 kwam het Ethiopische militaire regime van Mengistu ten val. Kort daarop kwam Meles Zenawiaan de macht in Ethiopië. Volgens afspraak tussen hem en Isaias Afewerki kwam vervolgens voor Eritrea het einde van de Ethiopische overheersing. Eritrea werd op 24 mei 1993 per referendum officieel onafhankelijk, na een vrijheidsstrijd van dertig jaar.

In mei 1998 leidden oplopende spanningen tot een gewapend conflict tussen Ethiopië en Eritrea. Tijdens de eerste weken van dit conflict werden aan beide zijden bombardementen uitgevoerd. Ondanks bemiddelingspogingen van de OAE (huidige Afrikaanse Unie, AU), de VS en Rwanda braken begin 1999 hevige grondgevechten uit. Medio 1999 raakte het conflict in een patstelling en hervatten beide partijen de onderhandelingen onder leiding van de OAE. Deze mislukten echter. Op 12 mei 2000 begon Ethiopië wederom een grootschalig militair offensief, dat aanzienlijke terreinwinst opleverde. Naar schatting heeft de oorlog 100.000 mensen het leven gekost. Na bemiddeling van de OAE in nauwe samenwerking met de Verenigde Staten tekenden beide landen op 18 juni 2000 een staakt-het-vuren overeenkomst. Op 12 december 2000 tekenden beide partijen in Algiers een vredesovereenkomst. Een Grenscommissie, ingesteld als uitvloeisel van de vredesovereenkomst, deed op 13 april 2002 uitspraak over het verloop van de grens. Beide landen hebben in het vredesakkoord ondertekend dat de uitspraak van de Grenscommissie ‘final and binding’ zou zijn. Op 19 september 2003 heeft Ethiopië schriftelijk aan SGVN Kofi Annan laten weten 15% van de uitspraak van de Grenscommissie niet te kunnen accepteren. Sindsdien bevindt het vredesproces tussen de twee landen zich in een impasse.

De macro-economische situatie is slecht.Het slechte ondernemingsklimaat raakt zowel de Eritrese als de buitenlandse investeerders. Hoewel de investeringswetgeving op papier redelijk bevredigend oogt, leert de praktijk dat de uitvoering niet eenduidig noch efficiënt is. Veel bedrijven, met name in de belangrijkste economische sectoren, zijn in handen van de staat en de partij (PFDJ) en er wordt momenteel weinig ruimte gegeven aan private ondernemingen. Door het uitblijven van substantiële demobilisatie en de rigide toepassing van het National Service programma, kampen ondernemers met grote tekorten aan arbeidskrachten, wat een sterk negatieve uitwerking heeft op de continuïteit en het volume van de productie en dienstverlening. De particuliere sector heeft maar zeer beperkt toegang tot financieringsmiddelen. Het grote gebrek aan deviezen is een andere beperkende factor voor de productie, import en export. De staat heeft de controle over vrijwel alle importen en de besteding van deviezen. De bijdrage van de diaspora (geschat op US$ 300 miljoen in 2003) aan de Eritrese economie is nog steeds aanzienlijk.

Theoretisch zijn de huidige regering en de enige erkende partij, de PFDJ, gescheiden. Echter, de leidinggevende posities zijn verdeeld onder ex-strijders, die vrijwel allen lid zijn van de PFDJ. Algemene verkiezingen, oorspronkelijk aangekondigd voor december 2001, zouden nu naar verluidt in 2005 moeten gaan plaatsvinden. Volgens de Grondwet dient er sprake te zijn van scheiding van machten. Het rechtssysteem is echter zwak en heeft weinig capaciteit. Er zijn zogenaamde ‘Special Courts’ in het leven geroepen om corruptie aan te pakken. Deze ‘Special Courts’ worden eveneens gebruikt om dissidenten te berechten. In beginsel beslist de procureur-generaal welke zaken worden berecht door de ‘Special Courts’. Hier vindt echter beïnvloeding door de uitvoerende macht plaats.

Sociale situatie

De voedselproductie lijdt onder de schaarse regenval en het gebrek aan arbeidskrachten voor de landbouw door de traag verlopende demobilisatie. Voedselimporten op grote schaal zijn noodzakelijk. Nog niet de helft van de bevolking heeft toegang tot veilig drinkwater. De Eritrese overheid had zich, voor het uitbreken van het conflict met Ethiopië, ten doel gesteld in 2005 qua voedsel zelfvoorzienend te zijn. Deze doelstelling lijkt nog ver weg. In 2004 is bijna tweederde van de bevolking afhankelijk van humanitaire hulp.

HIV/AIDS vormt een probleem, met name in Asmara en in het leger, doch er bestaat een groeiend bewustzijn bij de bevolking als gevolg van voorlichtingscampagnes en o.m. de beschikbaarheid van condooms. Volgens officiële cijfers is ongeveer 3 % van de bevolking besmet met HIV/AIDS.

De grondwet garandeert economische, juridische en politieke gelijkheid. Van de zetels in het parlement is 30% gereserveerd voor vrouwen. Er zijn drie vrouwelijke ministers (Sociale Zaken, Justitie en Toerisme). Er is een tamelijk actieve vrouwenorganisatie, gelieerd aan de overheid.

Vrouwen verkeren maatschappelijk echter nog altijd in een sterk achtergestelde positie. Het analfabetisme onder vrouwen is groot. Vooral in de rurale gebieden blijft het aantal meisjes dat naar school gaat ver achter bij jongens en dan met name op de middelbare school. Van de studenten aan de University of Asmara is 12% vrouw. De lage status van vrouwen valt ook af te lezen aan de lage huwelijksleeftijd (gemiddeld ongeveer 15 jaar) en het wijd verbreide gebruik van vrouwenbesnijdenis (bron: National Union of Eritrean Women).

Het analfabetisme is nog hoog. In het algemeen is de sociaal-economische ontwikkeling aanzienlijk vertraagd door het conflict met Ethiopië

Het laatste jaar is de mensenrechtensituatie verder verslechterd. De overheid pakt (vermeende) dienstweigeraars hard aan, o.a. hebben ‘round-ups’ van dienstplichtigen plaatsgevonden, waarbij ook systematische huiszoekingen zijn gedaan. Verder is gedurende 2003 de repressie van niet getolereerde religieuze groepen, waaronder Jehova’s Getuigen, merkbaar toegenomen.

De aanwezigheid van lokale NGO’s wordt i.t.t. het verleden door de overheid toegestaan, hoewel hun aantallen klein zijn en met name op het gebied van de mensenrechten de beperkingen groot zijn. Het aantal internationale NGO’s dat in Eritrea actief is, is na tekening van het vredesakkoord toegenomen, maar ook dat aantal is niet groot. Voor het merendeel houden deze NGO’s zich bezig met de humanitaire situatie, als gevolg van de post-conflict situatie waarin Eritrea verkeert en in 2002/2003 ook vanwege de droogte.

Op 12 december 2000 hebben beide partijen een overeenkomst getekend, het Vredesakkoord van Algiers, waarin ze zich verbinden de vijandelijkheden permanent te zullen staken. Daarnaast zijn de partijen overeengekomen voor twee centrale twistpunten, te weten demarcatie van de grens en compensatie (exclusief directe oorlogsschade), twee onafhankelijke internationale commissies op te richten. Deze commissies, de Grenscommissie en de Claimscommissie, zijn in Den Haag gevestigd bij het Permanente Hof van Arbritrage. Sinds Ethiopië in september 2003 aan de SGVN heeft laten weten de uitspraak van de Grenscommissie niet te kunnen accepteren, is het Vredesproces in een impasse geraakt. De internationale gemeenschap heeft zich unaniem achter de uitspraak van de Grenscommissie geschaard, maar heeft tot nu toe geen daadwerkelijke maatregelen genomen om Ethiopië tot acceptatie te dwingen. Dit tot grote frustratie van Eritrea. Het uitblijven van de demarcatie van de grens zorgt in toenemende mate voor hernieuwde spanningen tussen Eritrea en Ethiopië.

Het conflict tussen Ethiopië en Eritrea heeft repercussies voor de stabiliteit in de gehele Hoorn. De relaties met Soedan zijn veranderlijk; beide partijen beschuldigen elkaar van steun aan oppositiegroeperingen. De diplomatieke relaties met Djibouti zijn hersteld. De betrekkingen met Somalië en Jemen zijn genormaliseerd, ofschoon met Jemen fricties bestaan over visserijrechten.