Gegevens Zimbabwe

Een derde, veel kleinere groep Europeanen arriveerde eind van de 19^e eeuw onder leiding van de Brit Cecil Rhodes, op zoek naar minerale voorraden. De exploitatie van de mijnen werd een minder groot succes dan gedacht, maar de Europeanen bleven en vestigden zich veelal als boeren.

South Rhodesia (Cecil Rhodes Asia), zoals het land heette, werd tot 1923 geleid door Rhodes’ British South Africa Company (BSAC). (Zambia werd in die tijd North Rhodesia genoemd.) De regering in Groot-Brittannië had weinig directe interesse in het land (mede door de tegenvallende mijnexploitatie) en liet het land (d.w.z. de blanke minderheid) in 1923 de keuze tussen inlijving bij Zuid-Afrika of het worden van een kolonie met zelfbestuur. Het laatste geschiedde.

In 1962 kwam een nieuwe partij aan de macht, het Rhodesian Front (RF), die vasthield aan de blanke (minderheids-)overheersing en voor volledige onafhankelijkheid van Groot-Brittannië was. Ian Smith, leider van het RF, verklaarde Zimbabwe in 1965 onafhankelijk met de uitgave van de Unilateral Declaration of Independence (UDI). Deze eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring werd door Groot Brittannië nietig verklaard en werd gevolgd door economische sancties en een VN-handelsembargo.

Begin jaren zestig ontstond er een georganiseerde Afrikaanse beweging die zich verzette tegen de jarenlange blanke overheersing. De eerste grote organisatie was de Zimbabwe African People’s Union (ZAPU) onder leiding van Joshua Nkomo. Een afsplitsing hiervan, de Zimbabwe African National Union (ZANU), ging zich later voornamelijk richten op de belangen van de Shona terwijl de ZAPU haar aanhang vooral onder de Ndebele vond. Vanaf eind jaren zestig begonnen de ZANU en de ZAPU met aanvankelijk sporadische guerrilla-activiteiten tegen de regering. Vanaf begin jaren ’70 verscherpten deze acties zich en in 1976 gingen de partijen samenwerken in het Patriotic Front (PF). Onder druk van het handelsembargo, de guerrilla-activiteiten van het PF en de onafhankelijkheidsverklaringen in directe buurlanden, werd uiteindelijk ook in Rhodesië door Ian Smith de weg vrijgemaakt voor een meerderheidsregiem en dus meer invloed van Afrikaanse leiders. In de verkiezingen voorafgaand aan de onafhankelijkheid kwam Robert Mugabe (ZANU) als grote winnaar naar voren en vormde later Zimbabwe’s eerste regering. Op 18 april 1980 werd Zimbabwe formeel onafhankelijk. De ZANU heerste sinds 1980 tot 2000 met een vrijwel absolute meerderheid. Van oppositie was geen sprake. Openlijke protesten en kritiek werden vele jaren door de regering met behulp van de media en inzet van veiligheidstroepen tot een minimum beperkt. Sinds eind 1997 ontstond een sterk toegenomen politieke bewustwording bij de bevolking en vakbonden, als gevolg van de gedaalde koopkracht. Stakingen en onrust waren in de jaren 98 en 99 terugkerende verschijnselen, culminerend in een nieuwe oppositionele politieke beweging in september ’99, the Movement for Democratic Change (MDC) tot voor kort geleid door de oud vakbondsman Morgan Tsvangirai.

In 2000 maakte wij een rondreis door zuidelijk Afrika en verbleven enkele weken in Zimbabwe. Op onze laatste reis werd Zimbabwe aangedaan in augustus 2003 en januari 2004.

In vergelijk met NL: 4,37

In 1999 was dit 43,2 jaar mannen; 42,6 jaar vrouwen;   Deze terugloop is het gevolg van de ziekte AIDS

1.8 miljoen; aantal AIDS doden: 160.000   gegevens van 1999

AIDS-wezen bedraagt 700.000 gegevens 2002

Deze commissie publiceerde op 1 december 1999 een nieuw grondwetsvoorstel waarin een van de hoofdpunten een hernieuwde deling van de uitvoerende macht betrof via herstel van het premierschap. Daarnaast werd voorgesteld de duur van het Presidentschap (niet van de zittende president) te binden aan maximaal twee termijnen van vijf jaar elk en de bevoegdheden van het Parlement te versterken. Het nieuwe grondwetsvoorstel, met een door de President toegevoegde clausule welke onteigening van grond zonder compensatie mogelijk maakt, werd in februari 2000 per referendum aan de kiezers voorgelegd. Ruim 55% van de kiezers wees het nieuwe grondwetsvoorstel af, niet zozeer primair om inhoudelijke redenen doch vooral als protest tegen het steeds autocratischer bewind van president Mugabe.

De president is tevens hoofd van de regering.

zie ook: de levensloop van Robert Mugabe (in het Engels)

Meer actueel nieuws:

Stedenband Haarlem – Mutare

Deze zet, inspelend op lang bestaande onvrede over uitblijven van een daadwerkelijke herverdeling van grond onder de rurale zwarte bevolking, leek vooral ingegeven door politieke redenen en als afleidingsmanoeuvre van de grote economische problemen waarin het land momenteel verkeert als gevolg van het (wan)beleid van de regering. De verkiezingen zelf verliepen niettemin kalm en in het algemeen correct. De opkomst (ca 60%) was naar Zimbabwaanse maatstaven zeer hoog. De MDC is met 57 zetels in het 150 zetels tellende parlement vertegenwoordigd. De regeringspartij ZANU-PF verwierf 62 zetels. De overige parlementsleden, op een onafhankelijk gekozen lid na, worden door de president benoemd. De uitslag betekende een politieke aardverschuiving, al behield de ZANU-PF haar meerderheid. Sinds de uitslag van het referendum en de parlementsverkiezingen in 2000 is de politieke situatie in Zimbabwe verder verslechterd.

Regeringspartij ZANU-PF en President Mugabe in het bijzonder lijken bereid de economische groei, het welzijn van de bevolking en het internationale aanzien van Zimbabwe, op te offeren aan het behoud van de macht. Inzet was nu het behalen van de winst van de Presidentsverkiezingen in 2002. De President heeft alles in het werk gesteld om zich van herverkiezing te verzekeren; geweld en intimidatie tegen oppositieleden, media en boeren en versneld doorvoeren van restrictieve wetten, die vrijheid van meningsuiting, persvrijheid, stemrecht en juridische bescherming inperken. Ook hebben zich binnen de rechterlijke macht zorgwekkende ontwikkelingen voorgedaan.

Met het gedwongen aftreden van de Chief Justice en zijn vervanging door een regeringsgezinde rechter, is de scheiding der machten een gevoelige slag toegediend. Politie en andere ordehandhavers tonen zich vaak weigerachtig of onmachtig om in te grijpen tegen intimidatie en geweld door regeringsaanhangers tegen (vermeende) oppositie-supporters en journalisten van Zimbabwe’s onafhankelijke media. >Een ander instrument dat door ZANU-PF in de presidentiele herverkiezingscampagne is gebruikt is nog immer het landhervormingsproces, dat in 2001 verder werd versneld, met zgn. oorlogsveteranen als stoottroepen.

Onduidelijke onteigeningswetgeving en willekeurige besluitvorming door overheden, (vaak straffeloze) intimidatie en geweld door oorlogsveteranen tegen landarbeiders en commerciële boeren, en gebrek aan kennis en middelen onder de nieuwe bezitters van herverdeelde gronden, maken de chaos op het platteland compleet. De oorlogsveteranen breidden hun activiteiten daarnaast ook uit naar de steden, in een poging aldaar verkiezingssteun voor de President te herwinnen, dan wel af te dwingen. Bedrijven kregen te maken met geforceerde werkstakingen, bedreiging en gijzelingen, georganiseerd door een nieuwe, aan de regeringspartij gelieerde vakbond; een aantal besloot de deuren te sluiten.

Op 9, 10 en 11 maart vonden de Presidentsverkiezingen plaats. De opkomst was hoog in de steden, met als gevolg dat zich voor de stembureaus lange rijen vormden. Het High Court besloot tot een derde verkiezingsdag in Harare en Chitungwiza (waar zich de meeste problemen voordeden met lange rijen kiezers, die niet voor gestelde sluitingstijd hun stem konden uitbrengen). Op 13 maart werd bekend gemaakt dat Mugabe meer dan 55% van de in totaal 3.1 miljoen uitgebrachte stemmen had behaald en daarmee tot nieuwe President was verkozen. Oppositieleider Morgan Tsvangirai verklaarde dat Mugabe’s overwinning niet legitiem was en derhalve door de MDC niet erkend zal worden. Tsvangirai noemde de intimidatie en geweld tegen de oppositie, de kiezers en de onafhankelijke pers, grootschalige obstructie van het verkiezingsproces door de Zimbabwaanse autoriteiten en grootschalige fraude als redenen van de overwinning van Mugabe.

Internationaal is er verschillend op de verkiezingsoverwinning van Mugabe gereageerd. De VS, Europa, de Commonwealth en het SADC Parliamentary Forum hebben het gehele verkiezingsproces alsmede de verkiezingsuitslag veroordeeld vanwege het gebruikte geweld en de mensenrechtenschendingen die plaatsvonden. Veel maar niet alle Afrikaanse landen en organisaties hebben positief gereageerd op de overwinning van Mugabe. Op 17 maart is Mugabe als President ingehuldigd. Europese ambassadeurs hebben bij deze gelegenheid verstek laten gaan. De Commonwealth heeft besloten Zimbabwe voor één jaar te schorsen.

Onder grote druk van de Nigeriaanse President Obasanjo en de Zuid-Afrikaanse President Mbeki zijn begin april besprekingen begonnen tussen de oppositiepartij MDC en regeringspartij ZANU-PF over de politieke situatie en een mogelijke vorm van machtsdeling in Zimbabwe. Er is een gemeenschappelijke agenda overeengekomen, die onder meer de bespreking van wetgeving, grondwet, legitimiteit van de verkiezingen, het politiek geweld, de economische ontwikkeling en de landkwestie omvat.  Ondertussen lijken overheidsretoriek en repressie te verharden. Landhervormingen worden geïntensiveerd doorgevoerd, de economische crisis zet door en er is een nijpend voedseltekort. Zie ook de reisimpressies

Op de universiteiten hebben verschillende problemen, zoals onder andere toenemende inmenging door de overheid en verhoging van het collegegeld, geleid tot enkele studentenprotesten.

Kinderarbeid is bij wet verboden in Zimbabwe; onder de 12 jaar geldt een volledig verbod en tussen de 12 en 17 jaar wordt in beperkte mate licht werk toegestaan. Vooral in de landbouwsector worden echter veelvuldig kinderen ingezet, vaak onder dezelfde werkomstandigheden als voor volwassenen. Door de enorme sterfte aan de gevolgen van AIDS zijn veel weeskinderen gedwongen te werken om te overleven

Adres: 2 Arden Road   Highlands Harare

Postadres:  P.O. Box Hg 601  Highlands Harare

Telefoon: (+263) (0 )4-776701 / 776702 / 776703 / 776704 / 776705 / 776706 or +263 (0)772 236 150 / (0)772 236

zimbabwe.nlembassy.org

Zie ook: Human Rights Watch Zimbabwe & Amnesty International

De onafhankelijke pers is betrekkelijk klein, maar groeide vooral het laatste jaar snel en nam ook duidelijk in aantal lezers toe. Met name gedurende het verkiezingsproces is de onafhankelijke media meermalen slachtoffer geworden van geweld en intimidatie. De invoering van de Public Order and Security Act vormt een verdere aantasting van de democratie in Zimbabwe.

Vrouwen zijn in Zimbabwe zeer regelmatig het slachtoffer van geweld, met name binnenshuis, waar het slaan van vrouwen en seksueel misbruik veelvuldig voorkomen. In Zimbabwe zijn verschillende vrouwenorganisaties die proberen deze problemen aan de kaak te stellen en de positie van de vrouw in het algemeen te verbeteren.

Ook voortdurende deelname aan het Dem.Rep.Congo-conflict vormt een zware belasting voor de staatskas. Het Nederlandse bedrijfsleven maakt zware tijden door in Zimbabwe. Bijna alle bedrijven hebben grote problemen het hoofd boven water te houden. Nederlandse boeren wordt het werken en leven onmogelijk gemaakt, in weerwil van de Investerings Beschermings Overeenkomst (IBO). Uitbreidingsinvesteringen worden, op enige uitzonderingen na, niet meer gedaan; Nederlandse bloementelers worden nu gehinderd in hun exportactiviteiten. Dit alles heeft geleid tot stijging van de armoede; inmiddels leeft ruim 60% van de bevolking onder de armoedegrens.

Vanwege natuurlijke oorzaken (overstromingen in sommige regio’s, droogte in andere), maar vooral als gevolg van de politieke onrust (vele boeren hebben niet of minder kunnen aanplanten dan normaal), zijn voedseltekorten ontstaan en dreigt hongersnood. Ook het komende jaar zijn de vooruitzichten voor de armen somber. Volgens de begroting voor 2002 is het budget voor defensie en politie sterk toegenomen en het budget voor de sociale sectoren relatief sterk gedaald. Vermindering van donorsteun heeft negatieve consequenties voor onderwijs en gezondheidszorg.

Algemeen punt van zorg is daarnaast de HIV/AIDS epidemie, die sterk blijkt te stijgen. Een kwart tot een derde van de volwassenen is HIV positief en het aantal aidswezen bedraagt nu al zo’n 700.000. De regering lijkt zich nog onvoldoende bewust van de enorme consequenties hiervan voor de toekomstige sociaal- economische ontwikkeling van het land en voor het functioneren van de overheid.

De officiële koers per 07/2002 is 1€ = 54,5210 ZWD – 1 ZWD = 0,0183 €

Gezien de grote inflatie, kan hier weinig waarden aan worden gehecht.