Ethiopische obelisk eindelijk terug naar Axum. Een voorbeeld voor andere landen?
Italië zal de Axum-obelisk nu eindelijk teruggeven aan Ethiopië. Hij was opgericht in de 4e eeuw v. Chr. en in 1937 door Mussolini naar Rome verplaatst. De obelisk is 24 meter hoog en weegt ongeveer 160 ton en zal in drie delen naar Ethiopië gevlogen worden. Dit is een hele operatie, aangezien weinige vrachtvliegtuigen zo’n gewicht kunnen vervoeren. Transport per schip (zoals in de jaren ’30 gedaan) ligt niet voor de hand, aangezien de enige haven die in aanmerking komt, in het naburige Eritrea ligt waarmee Ethiopië al jaren in een oorlog mee verwikkeld is.
Na 60 jaar gekibbel is Italië eindelijk begonnen aan de ontmanteling van de Axum-obelisk ter voorbereiding van de terugkeer naar Ethiopië. De obelisk, die is versierd met geometrische motieven, werd in 1937 door Mussolini gestolen in de stad Axum, het handelscentrum van het oude Ethiopische koningrijk. De “oorlogsbuit” werd vervolgens naar Italië gebracht.
Als eigenaar van 60% van het culturele wereld-erfgoed is het vaak juist Italië dat achter haar gestolen kunstschatten aan moet. In 2001 heeft het Getty Museum in California nog 500 terracotta vazen en bronzen objecten terug moeten geven aan een museum in Calabria.
Krijgen is één, teruggeven iets anders… Reeds in 1947 had de Italiaanse regering beloofd de 2.000 jaar oude obelisk terug te sturen. Maar ja, je weet hoe dat gaat, ministers gaan en komen en de obelisk bleef gewoon staan in Roma op de Piazza di Porta Capena, dichtbij Circus Maximus. Italiaanse ministers gaven vooral als reden dat de obelisk veiliger was in Italië dan in het door oorlogen geteisterde Ethiopië. Dit argument werd vorig jaar achterhaald toen de 24-meter hoge obelisk werd getroffen door een blikseminslag waarbij het bovenste gedeelte geheel werd vernield.
Berlusconi heeft in juli 2002, na een emotioneel verzoek van de Ethiopische eerste minister, dan ook toegezegd dat de obelisk definitief terug zal worden gebracht naar Aksum. Het heeft volgens de Italiaanse minister van Cultuur gewoon “even geduurd” voordat men had uitgevogeld welke vaarroutes langs Aksum liepen. Dat schijnt nu allemaal te zijn opgelost zodat de obelisk aan het eind van het jaar weer zal schitteren op zijn oorspronkelijke plek.
De overeenkomst tussen beide landen is in lijn met de Werelderfgoed-conventie die in 1972 werd bekrachtigd. Volgens deze conventie verplichten landen zich ‘tot hulp bij de identificatie, bescherming en conservering van cultureel en natuurlijk erfgoed’.
Derde Koninkrijk
De overblijfselen van Aksum behoren tot de eerste groep van archeologische hoogtepunten die in 1980 op de Werelderfgoedlijst van Unesco werden opgenomen. De obelisk, die 1700 jaar oud is, keert terug in het hart van het oude Ethiopië, in de regio Tigrai. Het toenmalige koninkrijk wordt ook wel – naar de Perzische filosoof Mani – ‘het derde koninkrijk ter wereld’ genoemd.
De zuil wordt voor het transport in drieën gedeeld en per vliegtuig naar Ethiopië gebracht. De Ethiopische regering heeft daartoe de luchthaven bij Aksum gemoderniseerd. Bovendien heeft zij de twee bruggen versterkt die de zuil op haar thuisreis zal passeren.
zie ook: gegevens van Ethiopië