Impressie 2

Impressie 2

Kaapstad heeft vele gezichten

 

 

 

Kaapstad,  Zuid Afrika    15 april 2003

Het is nu 10 dagen geleden dat wij in Kaapstad zijn aangekomen. De eerste indruk van deze moderne, kosmopolitische havenstad is overweldigend. Zoals een klein kind zijn omgeving verkent, doen wij dat ook. De cirkel wordt steeds groter en daardoor krijgt Kaapstad meer gezicht. Natuurlijk is niet alles pracht en praal zoals de folders van het toeristenbureau je willen doen geloven. Het overgrote deel van de bevolking van Kaapstad leeft in de townships die verspreid en op een redelijke afstand van het centrum van de stad liggen. Het zijn niet de krottenwijken die men kent van de grote steden in de wereld, het gaat hier over meer dan 80% van de bevolking. Twee oorzaken zijn hiervoor te geven:

• Het gevolg van de wetten van het apartheidssysteem: zwarten werden uit de stad verbannen en slechts als men een pasje had, mocht men overdag in de stad zijn. Zo’n pasje kreeg men alleen wanneer men werk had.
• De trek naar de grote stad, op zoek naar werk. Mede als gevolg van het afschaffen van de ‘pasjeswet’ konden werklozen hun heil zoeken in de steden.

Er is nu een kunstmatig onderscheid tussen een ‘Township’ en een ‘Squatter Camp’. Beide zien er ogenschijnlijk hetzelfde uit. Een mengelmoes van uit hout, blik, stenen opgetrokken ‘huisjes’, doorkruist met onverharde wegen. Na de afschaffing van het apartheidssysteem is de overheid begonnen met het installeren van waterkranen en verlichting. Een programma van huizenbouw is in een beginstadium, met als gevolg dat de bewoners zelf begonnen zijn met de verbetering van hun huisvesting.

Wij bezochten het oudste township van Cape Town Langa en het het Zuid Afrikaans snelst groeiende Squatter Camp Khayelitsha die samen alleen al twee miljoen inwoners tellen. Khayelitsha ligt in de Cape Flats, een gebied ten oosten van de stad op weg naar het vliegveld en veel verder. Ook hier werd dit gebied ingericht tijdens de tijd van de apartheid om niet-blanken te huisvesten na deportatie uit de, in de ogen van de regering, blanke buurten van de stad. Khayelitsha strekt zich uit tot aan de kust en is omgeven door zandduinen. Er zijn er die geloven dat dit bewust gedaan is door de apartheidsplanners om politieke onlusten te onderdrukken. Volgens dit model heeft Khayelitsha slechts drie uitgangen. De werkeloosheid wordt geschat op 70%. De situatie in Khayelitsha is de laatste jaren verbeterd. Er zijn vele bouwprojecten waarin shacks (woninkjes van golfplaat en hout) worden vervangen door stenen woningen. Khayelitsha is een woord uit het Xhosa en betekent ‘New Home’. Ondanks het verblijf van ruim zes maanden in West Afrika maakte de omvang van de woonwijken en leefomstandigheden van de bewoners een diepe indruk op ons.

Hoopgevend zijn de talrijke initiatieven van de bewoners om de situatie voor henzelf en voor anderen te verbeteren. Zo bezochten wij onder andere de Chris Hani School, opgericht in 1991 door Maureen Jacobs en betrokken ouders. Dit initiatief wordt in stand gehouden door sponsors en giften. In de school worden analfabete kinderen, in leeftijd variërend van 5 tot 12 jaar, voorbereid op deelname aan het reguliere openbaar onderwijs. De strijdbare en gezellige Maureen, getooid met een hoedje, kon ons haarscherp duidelijk maken wat de achtergronden en perspectieven zijn van haar schoolkinderen. Haar politieke betrokkenheid en liefde voor muziek komt tot uitdrukking in de liederen die zij schreef en componeerde voor het schoolkoor ‘Joyous Choir’.

Een ander initiatief zijn de lunchpakketten die schoolkinderen kunnen afhalen tegen inlevering van een maaltijdcoupon, verstrekt door de school of de kerk. De initiatiefneemster heeft maar een droom ‘dat alle kinderen in Kaapstad ooit zonder honger naar school kunnen gaan’.

District Six, ooit een levendige multiculturele buurt van duizenden inwoners van Kaapstad, gelegen in de nabijheid van het centrum, is nu een desolaat terrein na de gedwongen verhuizing en vernietiging van bijna alle gebouwen en voorzieningen in 1966 ten gevolge van het apartheidssysteem. Onder het motief van ‘slum clearance’ werd deze 19de eeuwse wijk gesloopt. De echte reden werd duidelijk toen het gebied werd toegewezen ‘vir slegs blankes’. Nu is er het District Six museum dat een beeld geeft van de verdwenen buurt.

Deze en andere confrontaties zoals de vele zwervers en lijmsnuivende straatkinderen staan in schril contrast met de overweldigende luxe die het winkelcentrum ‘Waterfront’ laat zien. Kaapstad heeft vele gezichten